ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ - ΜΑΘΗΤΕΣ-ΓΟΝΕΙΣ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Ετοιμότητα για μάθηση

ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΜΑΘΗΣΗ
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα, προφανώς υιοθετώντας σύγχρονα πορίσματα ερευνητών στο χώρο της ψυχοπαιδαγωγικής, εισάγει τα παιδιά στην πρώτη δημοτικού στην ηλικία περίπου των έξι (6) ετών, οριοθετώντας σε αυτήν την ηλικία το ξεκίνημα της σχολικής τους σταδιοδρομίας καθώς και τη συστηματική εκμάθηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής.
Ο μαθητικός πληθυσμός στην Α΄ Δημοτικού αποτελεί μια ανομοιογενή ομάδα μαθητών καθώς δεν γίνεται κανένας έλεγχος που σχετίζεται με τη διερεύνηση της ετοιμότητας για μάθηση και τον καθορισμό των διαφόρων παραγόντων που επιδρούν θετικά ή αρνητικά και επηρεάζουν τη σχολική επίδοση.
Όμως κατά πόσον είναι έτοιμα τα παιδιά να πάνε στο σχολείο;
Οι δάσκαλοι/ες, οι οποίοι διδάσκουν στην πρώτη Δημοτικού, είναι αυτοί που πρώτοι εντοπίζουν ότι μερικά παιδιά αδικούνται στο σχολείο επειδή δε φέρουν μαζί τους τα κατάλληλα μορφωτικά εφόδια, έτσι ώστε να ξεκινήσουν όλα μαζί με τις ίδιες προϋποθέσεις. Διαπιστώνουν ότι δεν έχουν όλα τα παιδιά την ίδια ετοιμότητα για μάθηση ερχόμενα στην πρώτη δημοτικού με αποτέλεσμα κάποια από αυτά να αυξάνουν την πιθανότητα για αποτυχία, ακόμη και στα πιο βασικά επίπεδα μάθησης.
Η ετοιμότητα για μάθηση ή αλλιώς το γνωστικό υπόβαθρο των παιδιών σχετίζεται με τη βιολογική ωρίμανση, τη συναισθηματική ωρίμανση, επηρεάζεται σημαντικά από το κοινωνικο-μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο της οικογένειας, τις σχέσεις των μελών της αλλά και άλλων παραγόντων της οικογένειας, από το στερημένο ή όχι περιβάλλον των πρώτων ερεθισμάτων και από την προσφορά ή όχι της προσχολικής εκπαίδευσης.
Οι πρώτες ενδείξεις για τα παιδιά που δεν είναι έτοιμα για μάθηση αρχίζουν να διαφαίνονται από τις πρώτες ημέρες στο σχολείο. Σε αυτά οι δάσκαλοι από πολύ νωρίς εντοπίζουν ενδείξεις για μαθησιακές δυσκολίες. Τα παιδιά αυτά συνήθως δυσκολεύονται να κατακτήσουν τις δεξιότητες της πρώτης ανάγνωσης και γραφής. Οι ενδείξεις αυτές που εντοπίζονται από τον δάσκαλο της τάξης και που μερικές φορές πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω από ειδικούς είναι:
• Όταν υπάρχει δυσκολία στην κατανόηση, έκφραση του προφορικού λόγου, χρήση του γραπτού λόγου (ελλιπές λεξιλόγιο, δυσαρθρία, αναγραμματισμοί και αντιμεταθέσεις γραμμάτων ή συλλαβών)
• Δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν πάνω από πέντε λεπτά
• Δεν ολοκληρώνουν καμιά εργασία
• Κινούνται διαρκώς και άσκοπα μέσα στην τάξη
• Δε γνωρίζουν όλα τα χρώματα, σχήματα, μεγέθη, ποσότητες και συχνόχρηστα αντικείμενα
• Δυσκολεύονται να ανακαλέσουν αντικείμενα που τους δείξαμε λίγο πριν ή να εκτελούν πολύ απλές οδηγίες
• Όταν έχουν ανεπαρκή οπτικοκινητικό συντονισμό, δε ζωγραφίζουν σε πλαίσιο, δε μπορούν να πιάσουν το μολύβι
• Όταν αποπροσανατολίζονται στον χώρο και στον χρόνο
• Όταν δεν μιλούν σε ενήλικες αλλά και σε παιδιά
• Παραμένουν αδιάφοροι και συνεσταλμένοι σε μια γωνιά χωρίς να θέλουν να ενοχλούνται από κανέναν
• Δηλώνουν άρνηση προς το σχολείο παρότι έχουν προσαρμοστεί
• Παραμένουν χωρίς έλεγχο οι σφικτήρες τους
Από τις πρώτες μέρες στο σχολείο επίσης διαφαίνονται και οι «χαρισματικοί» μαθητές. Είναι τα παιδιά με υψηλό νοητικό δυναμικό (συνήθως πάνω από 140 στον δείκτη νοημοσύνης) για τα οποία οι δάσκαλοι μπορούν να προβλέψουν με μεγάλη σιγουριά την άριστη επίδοσή τους στα διάφορα μαθήματα.
Σε κάθε περίπτωση η διάγνωση των δυσκολιών αυτών των μαθητών δεν είναι εύκολη υπόθεση καθώς απαιτείται πολυεπιστημονική προσέγγιση. Η εμπλοκή πολλών ειδικών (ειδικού παιδαγωγού, ψυχολόγου, αναπτυξιολόγου, λογοπεδικού, παιδοψυχίατρου κλπ) εξασφαλίζει την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων.
Τα τελευταία χρόνια το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας διαθέτει τα Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης και Υποστήριξης για αυτόν τον έλεγχο. Τα Κέντρα αυτά είναι στελεχωμένα με διαφορετικές ειδικότητες επιστημόνων και αποφαίνονται, έπειτα από αξιολόγηση των δυσκολιών των μαθητών, για τη φοίτηση των ατόμων στην κατάλληλη σχολική μονάδα (Ειδικό Νηπιαγωγείο, Ειδικό Σχολείο, παραμονή στο Νηπιαγωγείο, επανάληψη της τάξης της πρώτης Δημοτικού, κλπ)
Οι διαπιστώσεις αυτές είναι χρήσιμες γιατί βοηθούν στην προληπτική παρέμβαση. Η προληπτική παρέμβαση αποτρέπει ή περιορίζει την εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών στη σχολική ηλικία.
Στην άλλη άκρη της καμπύλης βρίσκονται τα αποκαλούμενα χαρισματικά παιδιά, τα οποία δεν ξεπερνούν σε ποσοστό το 1% του μαθητικού πληθυσμού. Τα παιδιά αυτά θέτουν μια συνεχή πρόκληση στους γονείς, τους δασκάλους, τις υπηρεσίες διάγνωσης και υποστήριξης και τις εκπαιδευτικές αρχές. Είναι αυτά που προκαλούν τον θαυμασμό με τις ικανότητες που αναπτύσσουν με μεγάλη ευκολία. Είναι τα άτομα εκείνα που μέχρι την ηλικία των 6-7 ετών παρουσιάζουν κάποιες αποκλίσεις στους αναπτυξιακούς δείκτες και κατόπιν της ηλικίας των 6-7 ετών εμφανίζουν δείκτη νοημοσύνης μεγαλύτερο του 140.
Το σχολείο ως οργανωμένο σύνολο καλείται να διαδραματίσει έναν ουσιαστικό ρόλο ως υπεύθυνο για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Η πολιτεία όμως για τα άτομα αυτά, μόλις πριν από ενάμιση χρόνο έλαβε μέριμνα για την αγωγή τους με προσθήκη στο άρθρο 1, παρ. 2 του Ν. 2817/2000 «ειδικής εκπαιδευτικής μεταχείρισης μπορεί να τύχουν τα άτομα που έχουν ιδιαίτερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα». Δεν ορίζεται όμως ποια ειδική αγωγή πρέπει να λάβουν τα άτομα αυτά. Ο «χειρισμός» των παιδιών αυτών έγκειται στην καλή βούληση των εκπαιδευτικών: παρέχονται επιπλέον εργασίες και ασκήσεις στον μαθητή, ανάλογα βέβαια με τις ανάγκες του. Η τοποθέτηση του μαθητή σε μεγαλύτερη σχολική τάξη δεν επιτυγχάνεται, αφού δεν υπάρχει η ανάλογη νομοθετική κάλυψη.
Ο τρόπος χειρισμού των μαθητών αυτών από μικρή ηλικία είναι καθοριστικός για την εξέλιξή τους. Υπάρχει μια ασυμφωνία ανάπτυξης μεταξύ νόησης και συναισθήματος και αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο να αναπτυχθούν ψυχολογικά προβλήματα τα οποία εκδηλώνονται με αδιαφορία, απόρριψη, αντικοινωνική συμπεριφορά και επιθετικότητα. Είναι κι αυτά άτομα με ειδικές ανάγκες ή ειδικές ικανότητες όπως θέλουμε να τα αποκαλούμε. Δεν κινδυνεύουν από τα χαρίσματά τους αλλά από την παρεμπόδιση των ικανοτήτων τους από τον περίγυρο.

Σπαθής Απόστολος, Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής,
Αν. Προϊστάμενος του ΚΔΑΥ Τρικάλων

 

Αρχική σελίδα                 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ