Εισήγηση στους δασκάλους Ειδικής Αγωγής κατά τη συνάντηση με στελέχη του Κ.Δ.Α.Υ. Τρικάλων την 28η Σεπτεμβρίου 2004.

Κατά την διδακτική διαδικασία στο σχολείο παλιότερα κυριαρχούσε ο ομοιόμορφος τρόπος αντιμετώπισης των μαθητών, πιστεύοντας έτσι πολλοί ότι δίνουν ίσες ευκαιρίες μάθησης σε όλους τους μαθητές, παραμερίζοντας τις ατομικές διαφορές, τις ιδιαιτερότητες και τις επιμέρους ικανότητές τους. Η εξατομικευμένη διδασκαλία παρέμενε σε πειραματικό στάδιο. Σιγά-σιγά η προσαρμογή της διδασκαλίας στις ιδιαιτερότητες των μαθητών άρχισε να κερδίζει έδαφος και θεωρήθηκε περισσότερο «δημοκρατική» η διαφορετική αντιμετώπιση των επιμέρους περιπτώσεων των μαθητών με την έννοια της προσαρμογής της διδακτικής διαδικασίας στις ανάγκες του κάθε μαθητή.
Σήμερα γίνεται ολοένα και πλατύτερα αποδεκτό ότι πολλά από τα προβλήματα, μαθησιακά και άλλα που έχουν τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ικανοποιητικά μέσα στην κανονική τάξη με τη χρήση διαφοροποιημένων μεθόδων, μέσων και οργάνωσης κατάλληλου μαθησιακού περιβάλλοντος, κυρίως λόγω έλλειψης διδακτικού χρόνου. Αυτό είναι λογικό γιατί όταν ο δάσκαλος έχει την ευθύνη των 20 και παραπάνω μαθητών στην τάξη του, δεν μπορεί να αφιερώσει το χρόνο που χρειάζεται ο μαθητής λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζει.
Τα τμήματα ένταξης αποτελούν την καταλληλότερη λύση όσον αφορά την πρακτική εφαρμογή του εκπαιδευτικού μοντέλου που εφαρμόζεται στην Α΄/θμια εκπαίδευση σχετικά με την αντιμετώπιση περιπτώσεων μαθητών που παρουσιάζουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Η επιτυχής λειτουργία των τμημάτων ένταξης είναι υπόθεση όχι μόνο του δασκάλου που την αναλαμβάνει αλλά ολοκλήρου του σχολείου ως οργανισμού και φυσικά όλων των γονέων. Η στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων προσώπων κρίνεται απαραίτητη όχι μόνο για την σωστή επιλογή των μαθητών αλλά και για να επιτευχθεί ο καλύτερος προγραμματισμός λειτουργίας της και να αποφευχθεί η μεταβολή της σε «κέντρο» διερχομένων.
Τα ειδικά αναλυτικά προγράμματα για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που φοιτούν στην ειδική τάξη στη βάση τους είναι τα ίδια με τα κοινά προγράμματα των σχολείων, αλλά κατάλληλα προσαρμοσμένα, ανάλογα με τις ανάγκες των μαθητών.
Τον τελευταίο καιρό γίνονται προσπάθειες συγγραφής κάποιων βοηθημάτων για το μάθημα της γλώσσας αλλά δεν είναι και τόσο εύκολο, λόγω της ξεχωριστής περίπτωσης του κάθε μαθητή που αντιμετωπίζουμε.
Στα τμήματα ένταξης παρέχεται κατάλληλη συναισθηματική στήριξη εφαρμόζεται ειδικό πρόγραμμα υποβοήθησης των παιδιών στη γλώσσα, τα μαθηματικά ή και στα δύο για λίγες ή περισσότερες ώρες την εβδομάδα ανάλογα με τις ανάγκες τους. Βασικός στόχος να βελτιωθεί το μαθησιακό τους επίπεδο και να βρεθεί έτσι ένας «ανεκτός» τρόπος παρουσίας και συμμετοχής τους στην κανονική τάξη. Τις υπόλοιπες ώρες οι μαθητές επανέρχονται στην κανονική τους τάξη συμμετέχοντας κανονικά στο πρόγραμμα και τις δραστηριότητες του σχολείου.
Στον Νομό μας δεν υπάρχει επίσημη έρευνα για την καταγραφή του ποσοστού των μαθητών που παρουσιάζουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Διεθνείς όμως έρευνες και στατιστικές ανεβάζουν το ποσοστό αυτό στον μαθητικό πληθυσμό στο 15%.
Δυστυχώς τα λιγοστά τμήματα ένταξης που λειτουργούν αρκετά χρόνια τώρα στο νομό μας, δεν μπορούν να καλύψουν τις υπάρχουσες ανάγκες. Πολλοί μαθητές με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες βρίσκονται «εγκλωβισμένοι» στα σχολεία τους περιμένοντας μια λύση έτσι ώστε να δέχονται συστηματικά μαθησιακή και ψυχολογική στήριξη που τόσο την έχουν ανάγκη. Αντιθέτως χωρίς βοήθεια, διαταράσσεται η κοινωνικο-συναισθηματική τους κατάσταση, εντείνονται τα συναισθήματα ανασφάλειας, προσωπικής ανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης, καθόσον περνάνε από τη μια τάξη στην άλλη.
Για την αξιολόγηση και τη μορφή υποστήριξης που χρειάζονται οι περιπτώσεις αυτές των μαθητών στα σχολεία, καλείται το Κ.Δ.Α.Υ. (κέντρο διάγνωσης, αξιολόγησης και υποστήριξης) το οποίο αντικατέστησε την υπάρχουσα κινητή ιατροπαιδαγωγική επιτροπή Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης που λειτουργούσε στην έδρα κάθε Νομού. Οι περιπτώσεις αυτών των μαθητών μπορούν να μεταφέρονται στο πλησιέστερο τμήμα ένταξης για φοίτηση ή να επισκέπτεται το σχολείο (όπου είναι δυνατό) ο δάσκαλος ειδικής αγωγής.
Οι μαθητές των τμημάτων ένταξης δεν αποκόπτονται από την τάξη τους και το αναλυτικό τους πρόγραμμα. Εάν η βελτίωσή τους είναι σταθερή και γρήγορη επανέρχονται στην κανονική τους τάξη. Οι μαθητές ανακουφίζονται για λίγες ώρες και αναπτύσσουν μια ξεχωριστή σχέση επικοινωνίας και εμπιστοσύνης με το δάσκαλό τους. Ενισχύεται το κίνητρο μάθησης με αποτέλεσμα να βελτιώνονται αργά αλλά σταθερά τόσο οι σχολικές όσο και οι αναπτυξιακές δεξιότητες των μαθητών. Την επιτυχία του θεσμού μαρτυρεί το γεγονός της συνεχούς αύξησης των τμημάτων σε πανελλήνια κλίμακα αλλά και ο προσανατολισμός του Υπουργείου Παιδείας για την επέκτασή τους και στη Δ/θμια εκπαίδευση.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ανάγκη, σύμφωνα με τις σύγχρονες παιδαγωγικές και κοινωνικές τάσεις, η αλλαγή στάσης και νοοτροπίας ολόκληρου του σχολείου έναντι των παιδιών με ειδικές ανάγκες και μαθησιακές δυσκολίες, χωρίς καμία υποτιμητική διάκριση, μεταχείριση ή περιθωριοποίηση.
Επίσης καθιστούν αναγκαία την αύξηση των τμημάτων ένταξης στα Δημόσια Δημοτικά Σχολεία του νομού μας λόγοι παιδαγωγικοί και κοινωνικοί.
Η λειτουργία των τμημάτων ένταξης απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων (γονιών, εκπαιδευτικών, ειδικών) λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τους την ωφελιμότητα που προκύπτει από το εκπαιδευτικό και κοινωνικό αποτέλεσμα όχι μόνο για κάθε μαθητή αλλά και για ολόκληρη τη σχολική μονάδα.

Του εκπαιδευτικού Ειδικής Αγωγής Σπαθή Αποστόλου,Αναπλ. Προϊσταμένου του Κ.Δ.Α.Υ. Τρικάλων